Volkskrant   |   23 Jul. 2021

GGD’s bezorgd over toenemende fraude met vaccinatiebewijzen

GGD’s zien de fraude met vaccinatiebewijzen toenemen. De registratiekaarten zijn relatief eenvoudig te vervalsen, maar volgens de GGD’s zijn frauders er ‘met enkele vragen en controles uit te halen’.

Bij een vaccinatielocatie na de registratie uit de rij piepen vóór de prik is gezet, of online een valse vaccinatiekaart kopen en dan proberen de prikken geregistreerd te krijgen: de GGD’s hebben tientallen fraudeurs gesnapt. Die probeerden een coronavaccinatiebewijs te bemachtigen zonder te zijn ingeënt. Deze vaccinatiefraude neemt toe, signaleren de GGD’s.

‘Online zien wij steeds vaker aanbiedingen van vervalste vaccinatieregistratiekaarten’, zegt een woordvoerder van koepel GGD GHOR. Het gaat om A4’tjes in de juiste kleur met daarop de data van de prikken en de badgenummers. Voor rond de 200 euro worden ze aangeboden.

Op het oog zijn deze registratiekaarten relatief eenvoudig na te maken. Vervolgens melden de kopers zich bij de GGD met het verhaal dat hun vaccinaties niet digitaal zijn geregistreerd. ‘Dan weten onze medewerkers de fraudeurs er met enkele vragen en controles uit te halen’, zegt de GGD-woordvoerder. Welke dat zijn, wil hij niet verklappen.

Vervalste gele boekjes

De GGD’s zien ook vervalste vaccinatiestickers in gele boekjes voorbijkomen, boekjes die soms eveneens zijn vervalst. Van de tientallen gevallen van opgespoorde fraude is aangifte gedaan.

Op de vaccinatielocaties is het toezicht aangescherpt sinds daar circa tien keer mensen zijn gesnapt die de rij probeerden verlaten met hun registratie op zak voordat de prik was gezet – bijvoorbeeld met de smoes dat ze naar het toilet moesten. Zij moesten hun registratiekaart inleveren en in het systeem is vermeld dat zij vaccinatie hebben geweigerd. ‘Je kunt ervan uitgaan dat het dergelijke fraudeurs ook een keer is gelukt om door de mazen te kruipen’, zegt de GGD-woordvoerder.

Voor zover bekend gaat het in Nederland nog om relatief bescheiden aantallen fraudeurs. In andere landen, waaronder Rusland, werd al eerder bericht over vaccinatiefraude, zij het op veel grotere schaal. Een vaccinatiebewijs is nu ook in Nederland zeer gewild, omdat je er bijvoorbeeld mee kunt reizen of een evenement bezoeken zonder je vooraf te hoeven laten testen.

Alternatief

‘Als het niet-vaccineren consequenties heeft, bijvoorbeeld dat je dan geen toegang hebt tot de leuke dingen in het leven, dan krijg je dit gedrag’, zegt hoogleraar gezondheidspsychologie Andrea Evers van de Universiteit Leiden. Belangrijk is volgens haar dat er in Nederland een alternatief is voor wie zich niet wil laten vaccineren: men kan zich gratis laten testen voor een ‘groene’ QR-code. ‘Dan is er geen enkele morele reden voor fraude met vaccinatiebewijzen.’

‘Een slimme oplossing’, noemt Evers deze constructie, waarbij zowel vaccinatie als een negatieve test als toegangsbewijs kan dienen – zo kunnen bezoekers beschermd worden tegen overdracht van het virus zonder dat vaccinatie wordt afgedwongen. ‘De groep die principieel tegen vaccineren is, kan zich dan laten testen.’

Bovendien zijn er ook veel niet-gevaccineerden die gewoonweg geen zin hebben in de prik of vergeten zijn een afspraak te maken. ‘Onder hen zijn veel jongeren’, zegt Evers. ‘Een deel van deze groep zal zich toch laten vaccineren om zo’n vaccinatiebewijs te bemachtigen. Dan staat er iets positiefs tegenover de prik, zoals gemakkelijker reizen.’

Dwang

Toch ervaren antivaxers zo’n vaccinatiebewijs als ‘indirecte dwang’, zoals de Nederlandse Vereniging Kritisch Prikken het verwoordt. Maar fraude met vaccinatiebewijzen keurt zij af, zegt voorzitter Anne-Marie van Raaij. ‘Misdadig dat nu een vaccinatie nodig is om te kunnen reizen. Maar wij zwichten niet. Dan testen wij wel vooraf, ook al zijn we daar ook tegen.’

‘Vaccineren blijft uiteraard vrijwillig, we dwingen niemand’, beklemtoont de GGD-woordvoerder. Hij begrijpt dat veel mensen graag een vaccinatiebewijs willen. ‘Maar degenen die zich daarvoor niet willen laten prikken, moeten ook bedenken wat dit kan betekenen voor hun medemens. Je hebt dan wel het benodigde papiertje en de QR-code, maar je brengt mogelijk jezelf en anderen in gevaar.’